شناسایی خطرات در داربست بندی یکسان نیست مثلا در اجرای داربست فلزی یا داربست متحرک خطرات متفاوت است . ایمنی در شغل داربست بندی بسیار پر اهمیت است زیرا داربست بندی از پر خطر ترین مشاغل دنیا می باشد ولی می توان با شناسایی خطرات تا حدود زیادی از آن جلوگیری کرد .
قبل از اینکه با چک لیست شناسایی خطرات آشنا شوید شما باید با استاندارد های اولیه داربست در جهان یعنی OSHA شوید سپس ایمنی داربست های متحرک یا چرخدار را مطالعه کنیدو پس از اینکه مطالب زیر را خواندید می توانید از فرم چک لیست خطرات داربست بندی JSA اسفاده کنید.
خطر اجتناب ناپذیر است. اما قوانین رقابتی، شرکتها و سازمان‌ها را مجبور می‌سازند تا نگاه دقیق‌تری به استراتژی‌های مدیریت خطر داشته باشند وبدین طریق کارآیی عملیاتی و مزیت رقابتی‌شان را افزایش دهند.
مدیریت اثربخش خطر سبب بهبود اتخاذ تصمیم می‌شود. شما می‌توانید به کمک مدیریت خطر به طور چشمگیری با استفاده از تکنولوژی اطلاعات از اتلاف بودجه در زمینه تکنولوژی اطلاعات و دوباره کاری کاهش دهید.
خطر محرک بسیار قدرتمندی است. امروزه شکست در مدیریت خطر میتواند سبب از دست دادن نیروی انسانی حرفه‌ای، از دست دادن شرکای تجاری، از دست دادن بازار یا فرصت‌های درآمدزایی و از همه بدتر از دست دادن کامل عملیات کسب و کار شود. هر سازمانی با خطر دست و پنجه نرم می‌کند، اما اگر خطر بدرستی درک و مدیریت شود، میتواند به مزیت رقابتی تبدیل گردد.
در حالیکه نقش مدیریت خطر در محیط کسب و کار امروزی منحصر به فرد است، مدیریت خطر به تنهایی مساله تازه‌ای نیست. استراتژی‌های سنتی مدیریت خطر بر کنترل خطرات شناخته شده و ناشناخته با هدف به حداقل رساندن احتمال و هزینه روی دادن آنها متمرکز هستند. با این تعریف خطر فقط تهدید محسوب می‌شود.
بعلاوه، سازمان‌ها مدیریت خطر را به عنوان عامل فعال کننده کسب و کار می‌دانند. این دیدگاه جدید، نه تنها خطر را تهدید نمی‌داند، بلکه فرصت جدیدی تلقی می‌کند که میتواند اهرمی برای ساخت محصولات جدید، خدمات جدید، مدل‌های جدید کسب و کار و راههای جدیدی برای رقابت در بازار باشد. امروزه سازمان‌های موفق، استراتژی‌هایی را می‌سازند که مدیریت خطر را با خطر متوازن نماید تا بدین ترتیب نوآوری افزایش یابد و در بازار جایگاه ویژه‌ای برای سازمان ایجاد گردد.
آنالیز ایمنی شغلی ( JSA ) چیست ؟
بر اساس مقررات قانونی و همچنین اصول اجتماعی و انسانی کارفرمایان موظف اند که نسبت به تامین ایمنی و بهداشت کار برای کارمندان خود اقدام نمایند. در این راستا ارزیابی ریسک های ایمنی و بهداشتی محیط های کاری از وظایف کارفرمایان محسوب می شود. بر همین اساس لازم است که کارفرمایان در صورت لزوم اقدام به بکارگیری مکانیسم های کنترلی برای حذف یا کاهش ریسک های تحمیلی بر کارکنان نمایند. آنالیز ایمنی شغلی روشی است برای کسب اطمینان از وجود درجه قابل قبولی از ایمنی و بهداشت در محیط های کاری و راهی را برای شناسایی خطرات مرتبط با شغل و همچنین تعیین اقدامات کنترلی فراهم می آورد. این فرایند شامل آنالیز دقیق کلیه وظایف موجود در یک شغل، شناسایی خطرات بالقوه ایمنی و بهداشت در هر مرحله و تعین مکانیسم های عملی و کاربردی برای حذف و یا کنترل خطرات شناسایی شده است. بنابر این در مورد هر شغلی می توان پس از انجام آنالیز ایمنی شغلی، اقدامات کنترلی فنی را همراه با ارائه آموزشها و دستورالعمل های اجرایی پیاده سازی نمود.
پس بصورتی واضح تر می توان چنین بیان نمود که :
آنالیز ایمنی شغلی عبارت است از بررسی سیستماتیک یک شغل به منظور شناسایی خطرات بالقوه آن، ارزیابی سطح ریسک و شناسایی متد کنترلی مناسب برای کنترل ریسک خطرات شناسایی شده.
البته بایستی بخاطر داشت که آنالیز ایمنی شغلی با بازرسی محیط کار و ممیزی شغلی متفاوت می باشد.
بازرسی محیط کار یک بررسی سیستماتیک از شرایط و عملیات محیط کار برای تعین مطابقت آن دستورالعمل های کاری و مقررات ایمنی و بهداشت از قبل تعریف شده می باشد.
فرایند ممیزی نیز عبارت است از یک بررسی سیستماتیک از سیستم مدیریت ایمنی برای تعین وجود مطابقت فعالیتها و نتایج مرتبط آنها با خط مشی ها و برنامه های پیشگیرنده از قبل تعریف شده. علاوه بر این ممیزی، موثر بودن برنامه های ایمنی در دستیابی به اهداف تعریف شده در خط مشی ها را نیز ارزیابی می نماید.
در تجزیه و تحلیل ایمنی مشاغل با کلمات و عبارات خاصی سروکار داریم که باید از هم متمایز شوند.یکی از این کلمات کلیدی Job است که به شغل در معنی عام یا به عبارتی به حرفه بر می گردد. مثلا در مشاغلی نظیر برقکاری، جوشکاری و پرسکاری، ممکن است هر یک از افراد این حرفه ها، کارها و وظایف مختلفی را در رابطه با شغلشان انجام دهند.
مثلا یک برقکار ممکن است سیم کشی کند، لامپی را تعویض کند یا یک وسیله برقی را تعمیر کند. هر یک از این فعالیت ها و وظایف را اصطلاحا یک Task ، وظیفه می گویند. اما هریک از این فعالیت ها از مراحلی تشکیل شده اند؛ مثلا جهت تعویض یک لامپ سوخته، برقکار روی چهارپایه می ایستد، لامپ را با یک دست و سرپیچ را با دست دیگر می گیرد، لامپ را می چرخاند تا از سرپیچ خارج شود و سپس از بالای چهارپایه پایین می آید. به هریک از این مراحلStep (گام) می گویند.
روش کار بدین صورت است که پس از انتخاب شغل مورد نظر و فعالیت مربوطه باید مراحل مختلف انجام کار لیست شوند. پس از ثبت مراحل اصلی هر کار، باید تمامی خطرات مربوط به هر مرحله را شناسایی و یادداشت نمود.
یکی از مهمترین اهداف اجرای مطالعه آنالیز ایمنی شغلی، یافتن رویکردهای اثربخش و کارآ در زمینه ادغام عنصر انسانی با طراحی و عملیات در راستای دستیابی به سطوح بالاتر در زمینه ایمنی، قابلیت اطمینان، بهره وری، قابلیت دسترسی و نگهداشت پذیری است.
هر چند که می توان آنالیز ایمنی شغلی را بدنبال یک افزایش معنی دار در نرخ حوادث و بیماریها اجراء کرد ولی بایستی در کل آنالیز بصورت پیشگیرانه اجراء گردد. در همین راستا شناسایی خطرات و بکارگیری اقدامات پیشگیرنده در مراحل طراحی و سازماندهی کار الزامی خواهد شد.
بنابراین فرایند آنالیز ایمنی شغلی می تواند در مراحل طراحی، ارزیابی طراحی سیستم و بروز هر گونه مشکل در زمینه تعامل انسان – ماشین مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب ممکن است آنالیز ایمنی شغلی توسط طراحان، ارزیابی کنندگان، مدیران، واحدهای عملیاتی و غیره انجام گیرد.
اجرای آنالیز ایمنی شغلی
آنالیز ایمنی شغلی توسط تیمی شامل کارگران ، سرپرستان ، کارکنان ایمنی و تخصصهای مختلف اگر نیاز باشد صورت می پذیرد.تمام اعضای تیم باید متوجه باشند که کمک آنها در این فعالیت باعث شناسایی خطرات و به حداقل رساندن آنها می شود .
اجرای مطالعه آنالیز شغلی می تواند با هدایت مهندسین ایمنی و بهداشت حرفه ای و توسط کارکنان و سرپرستان با تجربه و از طریق بحث و مشاهده انجام شود. این رویکرد دو مزیت عمده بدنبال خواهد داشت:
- اول اینکه این امر منجر به مشارکت افراد بیشتری شده و امکان استفاده از تجارب آنها را فراهم می آورد.
- ثانیاٌ مشارکت تعداد بیشتری از ذینفعان ، امکان مقبولیت نتایج کار را افزایش می دهد.
علاوه بر این ، رویکرد فوق می تواند به مزایای جانبی زیر نیز بیانجامد :
- موضوع برای فرد قابل پذیرش می شود
- مقاومت نسبت به موضوع کاهش می یابد
- موجب سهولت کار می شود
- بر سرعت کار می افزاید
- اطلاعات نهفته در افراد بدست می آید
- از تکرار کارها جلوگیری می شود
- ضریب خطا در تصمیم گیری کاهش می یابد
- ایجاد شخصیت مثبت در فرد می شود
- باعث شکوفا شدن استعداد فرد می شود
- موجب تقسیم کار می شود
- باعث صرفه جوئی در زمان می شود
- حداکثر بهره وری حاصل می گردد
- از اعمال سلیقه شخصی جلوگیری می شود
در اجرای JSA اعضاء کمیته ایمنی و بهداشت و کارشناسان مرتبط نقش برجسته ای را ایفاء کرده و در این فرایند وجود آنها الزامی و راهگشا خواهد بود. زیرا معمولاٌ گروه یاد شده از تجارب عملی زیادی در زمینه شناسایی خطر، ارزیابی ریسک و همچنین ارائه روشهای کنترلی مناسب می باشند.
نقش متخصصین ایمنی و بهداشت در فرایند JSA میتواند در کمک آنها در شناسایی خطرات کمتر پیدا و همچنین راهکارهای کنترلی مناسب تر ، نمود یابد.
تعدادی از متخصصین ترجیح می دهند که JSA را محدود به تمامی جنبه های شغلی – نه فقط ایمنی – بکنند. در این صورت روش با عنوان آنالیز شغلی جامع یا آنالیز فراگیر وظایف مطرح می شود. آنالیز شغلی جامع بر اساس این فلسفه بیان شده است که ایمنی بخش انفکاک ناپذیری از عملکردهای وظایف بوده و جزئی جدا محسوب نمی شود.
قابل ذکر است که در این پروژه تنها جنبه های ایمنی و بهداشتی مشاغل مد نظر می باشد
مراحل انجام آنالیز ایمنی شغلی
مراحل انجام آنالیز ایمنی شغلی به شرح ذیل می باشد :
1- انتخاب شغل برای آنالیز
2 – تجزیه شغل به مراحل مختلف انجام کار
3 – شناسائی خطرات
4 – پیشنهاد راه حل
5 – پیگیری و نظارت
مراحل انجام آنالیز ایمنی شغلی
انتخاب شغل برای آنالیز
یک شغل از توالی مراحل یا فعالیت های مجزا تشکیل شده که با هم یک هدف کاری را دنبال می کنند . در بعضی از مشاغل که فعالیت ها وسیع می باشد ( مثل معدنکاری و کاغذ سازی ) آنالیز شغلی رویکردی مناسب نیست . همچنین بعضی از مشاغل هستند که فعالیت آنها محدود است ( مثل چرخاندن یک سوئیچ ، بستن یک پیچ ، فشار دادن یک دکمه ). این گونه مشاغل نیز برای آنالیز مناسب نمی باشند . مشاغلی باید برای آنالیز انتخاب شوند که از نظر فعالیت نه وسیع باشند و نه محدود ( مثل فعالیت روی ماشین آلات و برقکاری ) .
در انتخاب شغل برای آنالیز ، فاکتورهای زیر باید در نظر گرفته شود . این فاکتورها بر حسب اهمیت به ترتیب زیر دسته بندی می شوند :
1- معلولیت: آن دسته از مشاغلی که آسیب رساندن به افراد یا منجر به معاینات پزشکی یا ناتوانی افراد می شوند ، باید در اولین مرحله مورد آنالیز قرار گیرند .
2- ضریب تکرار حوادث: مشاغلی که بطور مکرر در آنها حادثه رخ می دهد .
3-ضریب شدت حوادث: شغلهایی که حوادث در آنها ضریب شدت بالایی دارد یعنی باعث بروز LTI و درمان پزشکی می شوند باید آنالیز شود.
4- مشاغل جدید یا تغییر شغل ها: در عملیات جدید ناشی از تغییر ماشین آلات، تجهیزات و فرایند کاری ممکن است سابقه حادثه وجود نداشته باشد ، ولی لازم است پتانسیل بروز حادثه در آنها ارزیابی شود . آنالیز ایمنی شغلی برای کلیه مشاغل جدید ضروری است و نباید این عمل به قدری تاخیر بیفتد که حوادث یا شبه حوادث بوجود آیند.
ذکر این نکته الزامی است که :
آنالیز ایمنی شغلی، بررسی شغل است نه شخصی که شغل را انجام می دهد
هنگام تجزیه شغل به مراحل مختلف انجام کار باید از بروز اشتباهات اینچنینی جلوگیری شود :
1 – تجزیه شغل به مراحل غیرضروری
2 – مشخص نبودن مراحل اساسی انجام کار
تجزیه شغل به مراحل مختلف انجام کار ، شامل مراحل زیر است :
1 – انتخاب فرد صلاحیت دار برای تجزیه شغل
2 – مشاهده نحوه انجام کار و تجزیه آن به مراحل اساسی
3 – ثبت و تشریح هر کدام از مراحل تجزیه شده
4 – بازنگری مراحل تجزیه شده به همراه فردی که مسئولیت انجام شغل را بر عهده دارد.
قبل از آنالیز شغل، کارشناسان ایمنی و بهداشت شرح وظایف سازمانی و شرح وظایف عملی که ممکن است توسط واحدها تعریف شده باشد را مطالعه و شغل را مورد مشاهده قرار داده و پس از مصاحبه با کارکنان و مشاهده مشاغل و تشکیل جلسات آنالیز سلسله مراتبی وظایف در آن واحد ، شرح وظایف شغلی را به ترتیب گام های اجرایی شغل در کاربرگ تجزیه و تحلیل ایمنی شغل در قسمت مربوطه به ترتیب و مراحل انجام کار ثبت می نمایند.
افرادی که در آنالیز شغل شرکت می نمایند توسط رئیس واحد مربوطه و ازمیان افراد باتجربه و علاقمند در هر گروه شغلی انتخاب می شوند.
مراحل انجام آنالیز ایمنی شغلی
شناسائی خطرات
پس از تجزیه شغل به مراحل مختلف انجام کار ، هر کدام از مراحل کاری باید از نظر وجود خطرات در آن مرحله ، مورد بررسی قرار گیرد . هدف از این بررسی تشخیص همه خطرات می باشد چه آنهائی که توسط محیط ایجاد می گردند ، و چه آنهائی که مربوط به روشهای کاری می باشند.
برای انجام این کار باز هم تجارب گذشته بهترین راهنما خواهند بود. صحبت با کارکنان راجع به حوادث و شبه حوادث گذشته مفید است. همچنین بررسی برگه کمک های اولیه و فرم های ثبت و بررسی حادثه خالی از فایده نخواهد بود. ( مثلا بررسی سوابق ثبت حوادث مشخص می کند که کدام حادثه از شایع ترین حوادث در صنعت مورد مطالعه می باشد).
قدم بعدی شناسایی سایر خطرات می باشد، چه آنهایی که توسط محیط کار ایجاد می شوند (مثلا وجود گازهای خطرناک در هوای محیط کار) و چه آنهایی که به روش کار وابسته اند (مانند بلند کردن و حمل بار سنگین). همچنین خطراتی که ناشی از فعالیت های انجام شده در ایستگاه های مجاور هستند (نظیر خیرگی ناشی از قوس الکتریکی جوشکاری در ایستگاه مجاور) و نیز خطرات ناشی از تجهیزات و دستگاه های موجود در محیط کاری ( نظیر قسمت های متحرک بدون حفاظ و تجهیزات برقدار) نیز باید مطرح شوند. هدف آن است که در نهایت، شغل های موجود ایمن و قابل اجرا شوند. جهت شناسایی خطرات از چک لیست های شناسایی خطرات استفاده می نماییم که براساس استاندارد مخاطرات ایمنی و بهداشتی دسته بندی و تدوین شده اند.
برای شناسایی خطرات بالقوه در وظایف شغلی ، گروه ارزیاب باید پرسشهای ذیل را نزد خود مطرح و پاسخهای آن را بیابد:
آیا یک منبع بالقوه آسیب وجود دارد؟
چه کسی یا چیزی ممکن است صدمه ببیند؟
صدمه چگونه ممکن است رخ دهد؟
برای تصمیم گیری سریع و ساده تر درخصوص شناسایی خطر ، رجوع به فهرست زیر توصیه می شود:
- سر و صدا
- ارتعاش
- روشنایی
- پرتو یونیزان ( ... ،x)
- پرتو ماوراء بنفش
- پرتو مادون قرمز
- گرما
- سرما
- رطوبت
- فشار
- میدان مغناطیسی
- خطرات ارگونومیکی
- حریق و انفجار
- سقوط(از ارتفاع / از هم سطح )
- پرتاب اشیا و مواد
- به داخل کشیدن
- گیر افتادن
- برخورد با وسایل نقلیه
- سطوح داغ و سرد
- لوله های هیدرولیکی
- اجسام تیز و برنده
- ظروف تحت فشار
در حال حاضر علاوه بر رجوع به فهرست فوق الذکرو استفاده از روش:
PHA) Preliminary Hazard Analysis) تجزیه تحلیل مقدماتی خطر و پر کردن کاربرگهای آن استفاده از منطق چه می شود /اگر (what/ IF ) به شرح زیر توصیه می شود.
اعضاء گروه ارزیابی ریسک پس از تعیین فعالیت تحت بررسی ، هر یک جداگانه ای پرسشهایی را با منطق چه می شود / اگر در مورد هر یک از پارامترها و عناصر موثر بر ایمنی و بهداشت حرفه ای فعالیت مطرح می نمایند. پس از اتمام کار ، این برگه ها جمع آوری و دسته بندی شده و در صورت نیاز ، به متخصصان مربوطه ارجاع داده می شود تا اعلام نظر نمایند. و درنهایت هر یک از خطرات و پیامدهای آن مورد بحث قرار گرفته و نهایی می شود.
یکی دیگر از روشهای شناسایی خطرات استفاده از روش Hazid(Hazard Identification) است که می توانیم برای شناسایی خطرات از فرمهای مخصوص این روش استفاده کنیم.
خطرات ممکن است در مراحل ذیل مشاهده گردند :
1 – خطراتی که در مرحله طراحی کارگاه ، ساختمان ، ماشین آلات ، تجهیزات ، ابزارهای کاری ، ایستگاه های کاری و فرایند تولید نادیده گرفته شده اند .
2 - خطراتی که بعد از شروع تولید ممکن است بوجود آیند .
3 – خطراتی که ناشی از تغییر روش های کاری یا جابجائی افراد می باشند .
بعد از این که خطرات مربوط به هر کدام از مراحل کاری شناسائی و ثبت شدند ، دوباره آنها را با فردی که مسئولیت انجام شغل را به عهده دارند و دیگر افراد مجرب مرور می کنند تا اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آید . مسلما از طریق مشاهده و تبادل نظر ، یک لیست قابل اطمینان از خطرات و پتانسیل حوادث تهیه می شود .
پس از شناسایی دقیق خطرات در هر مرحله اقدام به تکمیل کاربرگ های اولیه شناسایی خطرات می نماییم و در نهایت آنها را در کاربرگ نهایی آنالیز ایمنی شغلی ثبت می کنیم.خطرات شناسایی شده باید اولویت بندی شوند که از طریق تعیین شاخص ریسک در کاربرگ مربوطه این کار صورت می گیرد که در بخش های آتی به آن خواهیم پرداخت.
مشخص نمودن پیامدهای منفی خطرات ایمنی و بهداشت حرفه ای :
پیامدهای خطرات ممکن است جانی،مالی یا سایر پیامدها باشند:
پیامدهای جانی:
پیامدهایی که عضو یا اعضایی از بدن صدمه خواهند دید پیامدهای جانی هستند. ماهیت صدمه مانند: بریدگی جزیی یا عمیق، تحریک در چشم، سر درد، سوختگی، سوختگیهای جزیی یا جدی، کری شغلی،التهاب بوستی،تنگی نفس،قطع عضو، مرگ و... در این پیامدها مورد بررسی قرار می گیرد.
پیامدهای مالی:
پیامدهایی که موجب خسارات مالی میگردند از این دسته پیامدها هستند.
پیامد زیست محیطی:
خطرات علاوه بر پیامدهای جانی و مالی ممکن است پیامدهای دیگری مانند آسیبهای زیست محیطی نیز داشته باشند که می بایست مورد بررسی قرار گیرند.
علل بروز:
اعمال نا ایمن: عبارت است از انجام هر نوع کاری که توسط یک یا چند کارگر بگونه ای که احتمال بروز یک حادثه افزایش یابد.
دلایل بوجود آمدن اعمال نا ایمن:
1- عدم وجود استاندارد های شغلی در انجام کار
2- نداشتن آموزش کافی
3- ناتوانی جسمی ، روحی و عدم تطابق با استانداردها
4- نامناسب بودن استانداردها و عدم بازنگری آنها
5- نبود تشویق در تولید و عدم وجود نظارت کافی
6- فشار کاری زیاد
برای مثال عدم استفاده از لوازم حفاظت فردی توسط اپراتور عمل نا ایمن محسوب می شود.
شرایط نا ایمن:
عبارت است از تمام شرایطی که ممکن است یک کارگر در معرض انواع خطرات فیزیکی ، شیمیائی ، ارگونومیکی ، مکانیکی و قرار بگیرد ، بدون اینکه خودش امکان پیشگیری از این مواجهه را داشته باشد .
در ایمنی صنعتی مسایلی که برای ایمن کردن محیط کار مورد توجه قرار می گیرد عبارتند از:
1- پیشگیری از حوادث
2- عوامل انسانی
3- طراحی و جانمایی دستگاهها و تجهیزات
4- مدیریت و راهبری ایمنی
5- آموزش
6- بازرسی و نظارت
به عنوان مثال عدم وجود حفاظ روی قسمتهای متحرک دستگاه یا وجود صدای بیش از حد مجاز در محیط کار شرایط نا ایمن محسوب می شود.
علل سیستمی :
عبارتست از عوامل مدیریتی و سازمانی همچون فرهنگ سازمانی و فرهنگ ایمنی و بلوغ سازمانی و نظیر آن.
شرح کنترلهای موجود:
در این بخش خطراتی که در شغل شناسایی شده اند را مدیریت می کنیم. دراین مرحله می بایست کنترلهای موجود جهت حذف یا کاهش خطرات اعم از حفاظ گذاری ها ، روشهای مهندسی و مدیریتی برای ایزوله کردن خطرات ، پیدا کردن راههای جدید برای انجام شغل ، تغییر موقعیت های فیزیکی که خطر ایجاد می کند ، بازبینی روش اجرایی و روش کار ، بالا بردن آموزش قبل از انجام کار ، افزایش نظارت و سرپرستی در حین کار ، اجرای کنترل های اداری زمانی که نمیتوان عامل خطر را با روشهای مهندسی حذف کرد ، اختصاص امکانات تجهیزات فردی و سایر کنترلهای موجود بررسی و تشریح شوند.
محاسبه و ارزیابی میزان ریسکهای ایمنی و بهداشت حرفه ای :
در این بخش باید ریسک های شناسایی شده را برآورد نماییم و به مدیریت ریسک بپردازیم.برای ارزیابی ریسک طبق جداولی که در زیر به آنها اشاره شده احتمال و شدت ریسک را بدست آورده در هم ضرب می کنیم و عدد ریسک را بدست آورده و در جدول تصمیم گیری قرار می دهیم تا معیار ریسک تعیین گردد.
ریسک هایی که باید مدنظر قرار داده شوند شامل ، ریسک ایمنی ( لیز خوردن / لغزیدن ، افتادن ، آتش سوزی و انفجار ) ، ریسک بهداشتی و سلامت ( در معرض بودن محیط کار مثل در معرض مواد شیمیائی ، سر و صدا ، گرما ، آلودگی بهداشتی مثل مواد غذائی ، آب ، آلودگی انگلی ، شرائط کار ،ارگونومی یا مهندسی انسانی ، شرائط روحی یا روانی مثل استرس کاری ) ، ریسک محیط زیست ( نشت عمده روی زمین یا آب ، تخلیه در هوا و خاک ، اثرات اجتماعی و اقتصادی )
مراحل انجام آنالیز ایمنی شغلی
پیشنهاد راه حل
آخرین مرحله آنالیز ایمنی شغلی ، ارایه یک روش شغلی ایمن ، موثر و کارا جهت پیشگیری از حوادث می باشد . راه حل های اصلی و اساسی برای به حداقل رساندن خطرات عبارتند از :
- پیدا کردن روش جدید برای انجام شغل: برای این کار لازم است هدف عملیاتی مشخص گردد ، راه حل های رسیدن به این هدف مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد ، روش ایمن انتخاب گردد و صرفه جوئی در تجهیزات و ابزار کاری نیز مورد توجه قرار گیرد .
-تغییر شرایط فیزیکی: اگر پیدا کردن یک روش جدید برای انجام شغل مورد نظر امکان پذیر نباشد ، تغییر شرایط فیزیکی از قبیل ابزار ، ماشین آلات ، تجهیزات و نقشه می تواند خطرات را رفع کند یا به حداقل برساند .
-تغییر روش کاری: تغییرات در روش کاری سبب می شود که کارکنان بتوانند فعالیت خود را بدون خطا انجام دهند .
-کاهش تکرار انجام کار: کاهش تکرار انجام کار در بعضی از مشاغل مثل کارهای تعمیراتی و بلند کردن بار می تواند تا حدودی از تماس مکرر فرد با عوامل خطرزا جلوگیری نماید .
لازم است که مشاغل آنالیز شده بصورت دوره ای مورد بازنگری قرار گیرند و در صورت نیاز روش های شغلی اصلاح گردند .
همانطور که گفته شد، وقتی که خطرات شناسائی شدند ، می توان با بهره گیری از راه حل های مناسب آنها را کنترل نمود . بعضی از این راه حل ها ممکن است تغییرات فیزیکی باشد ( مثل قرار دادن حفاظ روی قسمت های متحرک ماشین آلات ) ، برخی دیگر ممکن است به صورت تغییر در روش های کاری باشد ( مثل چیدن ایمن کالاها بر روی هم)
ایجاد و توسعه راه حل ها:
- روشهای پیشنهاد شده برای کنترل خطرات باید لیست شود .
- روشهای مهندسی و مدیریتی برای ایزوله کردن خطرات به استفاده از وسایل حفاظت فردی ترجیح داده می شود.
- پیدا کردن راههای جدید برای انجام شغل
- تغییر موقعیت های فیزیکی که خطر ایجاد می کند
- بازبینی روش اجرایی و روش کار
- بالا بردن آموزش قبل از انجام کار
- افزایش نظارت و سرپرستی در حین کار
- اجرای کنترل های اداری زمانی که نمی توان عامل خطر را با روشهای مهندسی حذف کرد
- اختصاص امکانات تجهیزات فردی
مراحل انجام آنالیز ایمنی شغلی
پیگیری و نظارت
مسئول قسمت باید پیگیری نماید که آیا کارکنان از روش های ایمن توصیه شده پیروی می کنند یا نه ؟ سرپرست قسمت قبل از پیگیری باید آنالیز ایمنی مربوط به شغل مورد نظر را مرور نماید تا اطلاعات کافی در مورد آن بدست آید .
بایگانی اطلاعات
کلیه مدارک و اطلاعات مربوط به آنالیز ایمنی مشاغل باید در یک پرونده جداگانه بایگانی شوند تا کارکنان به آسانی به آنها دسترسی داشته باشند . همچنین لازم است فهرستی از مشاغل آنالیز شده ، تاریخ تکمیل آنالیز مشاغل و تاریخ تجدید نظر آنالیز مشاغل تهیه شود و در دسترس کارکنان و مسئولین واحد ها قرار گیرد .
آنالیز ایمنی شغلی یک ریسک رنکینگ ازخطرات شناسایی شده می باشد.
آنالیز ایمنی شغلی یک عنصر بسیار مهم در سیستم مدیریت ریسک محسوب می شود. پس از شناسایی خطرات در هر مرحله از شغل و ثبت آنها در کاربرگ مربوطه ، در فرم نهایی شاخص ریسک مربوط به خطر هر مرحله از شغل مورد نظر را محاسبه می نماییم و بدین شکل نتایج کمی بدست می آید.شاخص ریسک مورد نظر که به RPN موسوم است از حاصلضرب احتمال وقوع در شدت پیامد بدست می آید. در واقع بدین صورت می توانیم خطرات شناسایی شده را اولویت بندی نماییم و در رابطه با آنها اقدامات کنترلی و بهبود مناسب را طرح ریزی نماییم.
میزان شاخص های احتمال و شدت را از جداول موجود در اسلاید بعدی استخراج می نماییم
احتمال بروز:
نشاندهنده امکان بقوع پیوستن یک خطر در یک دوره زمانی معین است.
اقدامات وکنترلهای پیشنهادی:
بس از تعیین سطح ریسک برای هر کدام از سطوح کنترلهایی بیشنهاد می شود که به شرح زیر است:
غیر قابل قبول
چنانچه سناریوی انتخابی در ناحیه قرمز قرار گیرد کلیه جنبه هایی که قادر است شرایط موجود را تغییر دهد و سناریو را از ناحیه قرمز خارج سازد، بررسی کنید. سپس بر روی جایگزین های مختلف بحث نمائید ، جایگزین هایی که سازمان را با صرف هزینه های نه چندان زیاد به ایجاد بهبود در برنامه ها قادر سازند .
کمترین حد قابل قبول و قابل اجرا (ALARP)
چنانچه سناریو در ناحیه زرد قرار گرفته باشد ( کمترین حد قابل قبول و قابل اجراALARP- ) جنبه های مختلف و جایگزین های متفاوت را بررسی و توصیف نمائید بطوریکه با بهبود روشها و برنامه های جاری ، سازمان قادر به انتقال سناریو به ناحیه آبی گردد .
بهبود مستمر
چنانچه سناریو در ناحیه آبی قرار گرفته باشد باید بازنگری نسبت به پایش و روش اجرایی اقدام گردد و مسئولیت مدیریت در جهت کنترل ریسک معنی گردد. نیاز به منابع خاصی جهت کنترل آن احساس نمی شود.
میزان شاخص ریسک بعد از اقدام اصلاحی:
پس از تعیین میزان شاخص ریسک و ارائه پیشنهادات کنترلی ، بر اساس اولویت بندی موجود در ماتریس ریسک اقدام به اجرای برنامه های بهبود و اصلاحی نموده و مجددا میزان شاخص ریسک را ارزیابی می نمائیم و از طریق ابزارهایی نظیر نمودارها ، آمار گیریها و ... میزان ریسک بهبود یافته را با میزان ریسک قبلی مقایسه می نمائیم.
منافع انجام تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی :
منافع انجام تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی شامل ، شناسایی خطراتی که در شغل وجود دارد و کمک برای اینکه چگونه این خطرات را مدیریت کنیم ، دادن آموزش های فردی به افراد در مورد حفاظت ایمنی موثر ، آماده کردن پلانهایی برای سرپرستی ایمنی ، دادن اطلاعات ایمنی به کارگران جدید ، دادن دستورالعمل برای کارهای غیر معمول ، بررسی روش اجرایی شغل بعد از رخ دادن حادثه ، مطالعه روش کار برای بهبود های امکان پذیر ، شناسایی حفاظهای مورد نیاز برای محلهای مورد نیاز ، آموزش سرپرستان برای سرپرستی ایمنی ، افزایش ارتباط و درگیری کارگران با مسائل و روشهای ایمنی ، مشارکت کارگران در ایجاد روش های اجرایی ایمن و گرایش مثبت در مورد ایمنی می باشد.
نتایج حاصل از اجرای آنالیز ایمنی شغلی
در پایان و پس از تکمیل فرم های JSA می توان مطالب بدست آمده را استخراج نمود و آیین نامه کار ایمن را تدوین کرد. آیین نامه کار ایمن در اختیار اپراتورها قرار گرفته و همچنین جهت آموزش پرسنل جدید استفاده می شود.
از نتایج حاصل از JSA میتوان جهت باز آموزی کارکنان و آموزش نیروهای جدید و نیز بررسی علل حوادث اتفاق افتاده، استفاده نمود. تکنیک JSA با وجود اینکه بسیار ساده است و هر کس در هر سطحی میتواند به فراخور معلومات خویش از آن بهره بگیرد اما یکی از ارکان مهمترین استانداردهای مدیریت ایمنی و بهداشت بشمار میرود.
بطور کلی نتایج حاصل از آنالیز ایمنی شغلی عبارتند از :
- شناسایی خطرات مختلف در بخشها و پروسه های مختلف کاری
- تدوین روشهای کاری ایمن برای مشاغل
- مشخص کردن علت یا عوامل حادثه پس از وقوع
- افزایش ارتباط بین مدیریت و کارکنان با تکیه بر جنبه ها
ارسال نظر