خروج اتباع افغانستانی از ایران در سال‌های اخیر، به ویژه پس از تحولات سیاسی و اقتصادی در افغانستان، تأثیرات عمیقی بر بخش‌های مختلف بازار کار ایران، به ویژه صنایع وابسته به نیروی کار ارزان، مانند صنعت داربست، گذاشته است. این پدیده نه تنها به کاهش نیروی کار در این صنعت منجر شده، بلکه موجب تغییراتی در قیمت‌ها و کیفیت خدمات نیز گردیده است. در این مقاله به بررسی این تأثیرات خواهیم پرداخت و چالش‌ها و فرصت‌های موجود را تحلیل می‌کنیم.

وضعیت نیروی کار افغانستانی در صنعت داربست

اتباع افغانستانی از دیرباز بخش قابل توجهی از نیروی کار در صنایع مختلف ایران را تشکیل می‌دهند، به ویژه در بخش‌هایی مانند ساخت و ساز و خدمات داربست. این نیروی کار به دلیل هزینه‌های پایین‌تر و مهارت‌های ویژه‌ای که در طول سال‌ها کسب کرده‌اند، نقش عمده‌ای در تکمیل پروژه‌های ساختمانی داشتند.

با خروج این نیروی کار، مشکلات قابل توجهی برای کارفرمایان و پیمانکاران در این صنعت ایجاد شده است. بسیاری از کارگران افغانی در داربست‌سازی مهارت‌های خاصی دارند که انتقال آن به نیروی کار ایرانی یا سایر اتباع خارجی زمان‌بر و هزینه‌بر خواهد بود.

تأثیر خروج اتباع افغانستانی بر قیمت خدمات داربست

کاهش نیروی کار مهاجر به ویژه اتباع افغانستانی موجب افزایش هزینه‌های دستمزد در صنعت داربست شده است. با کمبود نیروی کار ماهر، تقاضا برای کارگران ایرانی یا سایر اتباع خارجی که قادر به انجام این کار باشند، افزایش یافته و این موضوع به نوبه خود بر قیمت خدمات داربست تأثیر گذاشته است.

کارفرمایان مجبور به پرداخت دستمزدهای بالاتر به کارگران ایرانی و خارجی جدید شده‌اند که این هزینه‌ها در نهایت به مصرف‌کنندگان نهایی منتقل می‌شود. علاوه بر این، قیمت اجاره داربست و تجهیزات نیز به دلیل کمبود نیروی کار و افزایش تقاضا برای خدمات، شاهد افزایش بوده است.

چالش‌های پیش‌رو در تأمین نیروی کار

یکی از چالش‌های عمده‌ای که با خروج اتباع افغانستانی به وجود آمده، مشکل تأمین نیروی کار ماهر برای کارهای فنی و تخصصی است. در حال حاضر، نیروی کار ایرانی معمولاً تمایلی به انجام کارهای سنگین و پرخطر در پروژه‌های ساختمانی و داربست‌سازی ندارد. این امر نیازمند سیاست‌های آموزشی و تشویقی برای جذب نیروی کار داخلی به این صنعت است.

تأثیرات اجتماعی و فرهنگی خروج اتباع افغانستانی

خروج گروه‌های مهاجری مانند افغانستانی‌ها، علاوه بر مشکلات اقتصادی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی به همراه دارد. در صنعت داربست، بسیاری از کارگران مهاجر با سطح تحصیلات پایین و در محیط‌های کاری سخت و فیزیکی به کار مشغول بودند. مهاجران افغانستانی معمولاً از نظر فرهنگی و اجتماعی به دلیل نزدیکی به زبان و فرهنگ ایرانی توانسته بودند روابط خوبی با کارفرمایان و سایر همکاران ایرانی برقرار کنند.

این نکته اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا جایگزینی کارگران افغانستانی با نیروی کار ایرانی یا دیگر مهاجران، علاوه بر چالش‌های آموزشی، به مشکلات ارتباطی و فرهنگی نیز دامن می‌زند. کارگران ایرانی معمولاً تمایلی به انجام کارهای فیزیکی سنگین و خطرناک در این صنعت ندارند، که این خود موجب کندی روند پروژه‌های ساختمانی و افزایش هزینه‌ها خواهد شد.

تأثیرات اقتصادی کوتاه‌مدت و بلندمدت

الف. کوتاه‌مدت: افزایش هزینه‌ها و کمبود نیروی کار

در کوتاه‌مدت، یکی از مشکلات اصلی، افزایش هزینه‌های نیروی کار است. از آنجا که کارگران افغان معمولاً با دستمزد پایین‌تری نسبت به کارگران ایرانی یا سایر اتباع خارجی در این حوزه مشغول به کار بودند، خروج آنان به معنای افزایش هزینه‌های نیروی کار در این صنعت خواهد بود. علاوه بر این، با کمبود نیروی کار ماهر، هزینه‌های مرتبط با تأمین نیروی کار جایگزین و آموزش آن‌ها بیشتر خواهد شد.

بلندمدت: رشد قیمت‌ها و ناپایداری اقتصادی

در بلندمدت، اگر این مشکل به درستی حل نشود، صنعت داربست و به تبع آن پروژه‌های ساختمانی با رشد قیمت‌ ها مواجه خواهند شد. این مسئله ممکن است موجب شود که پروژه‌ها با تأخیرات بیشتری روبه‌ رو شوند، چون یکی از علل اصلی تأخیر در پروژه‌های ساختمانی کمبود نیروی کار ماهر است.

علاوه بر این، با توجه به اینکه هزینه‌های تأمین نیروی کار بیشتر خواهد شد، نرخ اجاره داربست‌ ها نیز به طور غیرمستقیم افزایش می‌یابد. این امر ممکن است باعث افزایش هزینه ساخت‌وساز و در نتیجه افزایش قیمت مسکن و دیگر پروژه‌های ساختمانی شود.

تغییرات در بازار رقابت خدمات داربست

یکی از جنبه‌های دیگر تأثیرات خروج افغانستانی‌ها، تغییرات در ساختار رقابتی صنعت خدمات داربست است. بسیاری از کارگران افغانستانی، به دلیل سابقه و مهارت‌های خود در صنعت داربست، در پروژه‌های مختلف نقش کلیدی ایفا می‌کردند. با کاهش تعداد این کارگران، شرکت‌ها و پیمانکاران مجبور خواهند بود نیروی کار جدیدی جذب کنند که اغلب هزینه‌برتر و کم‌تجربه‌تر از نیروی کار قبلی هستند. این تغییر می‌تواند منجر به رقابت نابرابر میان شرکت‌های مختلف داربست شود، به ویژه برای شرکت‌هایی که به دنبال حفظ سطح قیمت‌های قبلی هستند.

چالش‌های ناشی از نبود نیروی کار بومی متخصص

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، نبود نیروی کار بومی متخصص در این بخش است. کارگران افغان در ایران برای مدت زمان طولانی در زمینه داربست‌سازی و دیگر کارهای ساختمانی تجربه کسب کرده بودند و به راحتی می‌توانستند در پروژه‌های مختلف مشغول به کار شوند. نیروی کار ایرانی معمولاً تمایلی به انجام این نوع کارهای سخت و فیزیکی ندارد، به ویژه که بیشتر در حوزه‌های دیگر شغلی مانند خدمات یا مشاغل اداری متمایل هستند.

این کمبود نیروی کار ماهر باعث می‌شود که بسیاری از پیمانکاران مجبور شوند نیروی کار متخصص از کشورهای دیگر (مثلاً از کشورهای آسیای میانه یا حتی از کشورهای دیگر در منطقه خاورمیانه) وارد کنند، که این مسئله خود باعث افزایش هزینه‌ها و پیچیدگی‌های مدیریتی خواهد شد.

راهکارهای عملی‌تر برای جبران کمبود نیروی کار در صنعت داربست

الف. آموزش نیروی کار بومی

راهکار اصلی در کوتاه‌مدت می‌تواند آموزش نیروی کار ایرانی برای انجام کارهای تخصصی در صنعت داربست باشد. می‌توان مراکز آموزشی و کارگاه‌های تخصصی راه‌اندازی کرد که آموزش‌های لازم برای فعالیت در این صنعت را به نیروی کار ایرانی ارائه دهند. البته برای موفقیت این طرح، باید به مشوق‌های مالی برای جذب نیروی کار ایرانی به این بخش توجه شود.

استفاده از فناوری‌های مدرن

استفاده از فناوری‌های نوین در صنعت داربست‌ سازی مانند سیستم‌های داربست پیش‌ ساخته یا اتوماسیون می‌تواند بخشی از مشکل کمبود نیروی کار را حل کند. این فناوری‌ها به کاهش نیاز به نیروی کار فیزیکی و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند. در این صورت، پیمانکاران می‌توانند به جای وابستگی به نیروی کار سنگین، از داربست‌های مدرن و پیشرفته استفاده کنند که سریع‌تر نصب می‌شوند و ایمنی بیشتری دارند.

جذب نیروی کار از کشورهای دیگر

با توجه به مشکلات ناشی از خروج افغانستانی‌ها، می‌توان از نیروی کار مهاجر از کشورهای دیگر استفاده کرد. البته این کار به برنامه‌ریزی‌های دقیق نیاز دارد تا نیروی کار جدید به راحتی بتواند جایگزین نیروهای افغانی شود و مشکلات فرهنگی و ارتباطی به حداقل برسد.

پیشنهادات برای سیاست‌گذاران

برای حل این چالش‌ها، پیشنهادهایی به سیاست‌گذاران و مسئولان در کشور ایران وجود دارد:

• حمایت از اشتغال داخلی: سیاست‌های تشویقی برای جذب نیروی کار داخلی به صنعت‌های مشابه می‌تواند مؤثر باشد.

• تسهیل فرآیندهای مهاجرت برای کارگران خارجی: اگر نیروی کار داخلی کافی نباشد، باید فرآیند جذب مهاجران خارجی به ویژه از کشورهای همسایه تسهیل شود.

• پشتیبانی از کسب‌ وکارهای کوچک و متوسط: بسیاری از پیمانکاران داربست از کسب‌ وکارهای کوچک و متوسط هستند که نیاز به حمایت‌های مالی و دولتی دارند تا بتوانند بر مشکلات کمبود نیروی کار غلبه کنند.

نتیجه‌گیری

خروج اتباع افغانستانی از ایران در کوتاه‌مدت و بلندمدت تأثیرات عمیقی بر صنعت داربست دارد. کاهش نیروی کار ماهر، افزایش هزینه‌ها و نیاز به تکنولوژی‌های نوین از جمله چالش‌های اصلی هستند. با این حال، اگر دولت و بخش خصوصی اقدامات موثری برای جذب نیروی کار جایگزین، آموزش مهارت‌های جدید و استفاده از فناوری‌های پیشرفته انجام دهند، می‌توانند از این بحران عبور کرده و وضعیت صنعت داربست را بهبود بخشند.