با مطالعه آماري وضعيت بيمه در كشورهاي پيشرفته و بدون در نظر گرفتن مبالغه گويي هايي كه بعضاً در مورد مقايسه خدمات شهروندي بين خود و آنها به عمل مي آوريم به اين نتيجه مي رسيم كه بيمه از نقش و جايگاه ارزشمند حفاظت از ثروتهاي انساني و مادي در آن كشورها برخوردار است در حاليكه طبق نظر كارشناسان صنعت بيمه تقريباً عموم شهروندان ايراني متاسفانه فاقد اطلاعات اوليه درباره بيمه و در نتيجه كم رونقي آن هستند و در اين امر مي تواند عامل اصلي كم توجهي به بيمه و در نتيجه كم حجمي بيمه در كشور باشد.
برآنيم تا با طرح سلسله مقالاتي تحت عنوان آشنايي با صنعت بيمه با هدف ارتقاء بخشيدن به سطح آگاهي هاي عمومي نسبت به جايگاه بيمه در ميان مخاطبان به ويژه جامعه مهندسان بپردازيم.
در اين مقاله سعي بر آن است كه ابتدا دلايل ضرورت بيمه شرح داده شود و سپس حوزه وظايف و اركان اصلي و فرعي بيمه و در نهايت تشريح شاخه هاي مختلف بيمه اي همچون بيمه مسئوليت "كار ساختمان" حوادث كارگران و كارفرمايان و…..
با نگاهي به آمارهاي بين المللي سالهاي 1997 تا 2000 ارزش اقتصادي كالاها و خدمات توليد شده در كشورمان در رتبه بيستم جهان قرار داشته ايم و در مقابل بايستي از نظر كمي حق بيمه اي كه مردم در اين سال به شركت هاي بيمه اي مي پرداختند معادل رتبه ارزش اقتصادي كالا و خدمات توليد شده قرار مي داشت حال آنكه تنها 7% از كل حق بيمه پرداخت شده در سراسر جهان را دريافت كرده اند.
با هر شاخص ديگري كه وضع بيمه در ايران با ديگر كشورها مقايسه شود كشورمان با وجود برخورداري از جمعيت زياد و سرزمين وسيع و منابع اقتصادي وافر وضع مطلوبي ندارد.
بسياري از شهروندان ايراني بيمه را نمي شناسند و يا تصور درستي درباره آن ندارند براي مثال بسياري از اصناف با وجود داشتن توانايي در خريد بيمه عمر و حادثه از وجود چنين بيمه اي بي اطلاع اند و بسياري گمان مي كنند در صورت وقوع حادثه اي نظير زلزله شركتهاي بيمه قادر به جبران خسارت آنها نيستند كه تصور نادرست و غير منطقي مي باشد.
انسان در طول قرون گذشته بيشتر با اتكا به پيشرفتهاي علمي و فني شگفت انگيز بسياري از خطرات طبيعي را كه همواره آرامش اموال و جان وي را تهديد مي كرد مقهور خود كرده است. براي مثال با پيشرفت علم پزشكي از بيماري هاي مسري كه در گذشته يكباره جان هزاران نفر را مي گرفت امروزه اثر كمتري ديده مي شود. همچنين گاهي خبر ويرانگري زلزله و سيل و خسارات مالي و تلفات جاني آن را مي شنويم اما به دليل احداث بناهاي نسبتاً محكم و پيشرفتهاي فني در مهار آبهاي سطحي خسارات آن كمتر از گذشته شده است پيشرفتهاي علمي و فني و تحول در ابعادي مادي زندگي بشر به رغم ايجاد آسايش و رفاه فراوان خطرات جديدي را پديد آورده است خطرات و حوادثي چون تصادفات رانندگي، سقوط هواپيما، آتش سوزي در واحدهاي صنعتي چند مورد از خطرات خاص زندگي در جامعه مدرن است. اين خطرات از نظر مقدار خسارت شايد كم اهميت تر از خطرات حوادث طبيعي در قرون گذشته باشد اما متنوع تر شده است. حال آنكه انسان جامعه مدرن در مواجهه با خطرات پيرامون خود اين تفاوت را با انسان جامعه سنتي دارد كه براي كاستن از رنج هاي ناشي از خسارات وقوع اين خطرات خود ابزار موثري را ابداع كرده است. در گذشته اگر فردي از زلزله جان سالم بدر مي برد به دليل نابودي اموال و از دست دادن سرپناه از ادامه زندگي مايوس مي شد و شايد نيستي را بهتر از تحمل اين وضع پر مشقت مي يافت اما امروزه افراد با توسل به ابزارهايي چون بيمه مي توانند پس از وقوع حادثه اميدوار به ادامه جريان زندگي باشند. با توجه به اينكه يكي از عوامل بنيادي در رشد و توسعه (امنيت سرمايه) مي باشد و اين امر نيز بدون وجود بيمه تحقق نخواهد يافت ، شركتهاي بيمه با توانايي پذيرش انواع پوششهاي بيمه اي و با هر سرمايه تلاش نموده است تا ضمن ايجاد امنيت در سرمايه گذاري گامي موثر در ايجاد خدمت بهتر به بيمه گذاران بردارند.
بيمه هاي مهندسي از جمله رشته هاي بيمه اي است كه تضمين كننده سرمايه در بخش خصوصي و عمومي بوده و رونق چرخه اقتصادي مي باشد.
مهمترين بيمه هاي مهندسي عبارتند از:

• بيمه تمام خطر پيمانكاران
  اين بيمه ها خسارتهاي فيزيكي – غيرقابل پيش بيني و ناشي از حادثه را در حين اجراي پروژه هاي عمراني و زيربنايي و عمليات ساختماني انواع سازه از قبيل ساختمانهاي مسكوني ، اداري، برجها، كارخانجات، سيلوها، راهها، راه آهن، فرودگاه و يا سدها، پروژه هاي آبياري و زهكشي، تونلها، پلها، لوله كشي فاضلاب،‌مخازن آب، موج شكنها و مانند آن را تحت پوشش قرار مي دهد. عوامل زيادي از جمله آتش سوزي، صاعقه، انفجار، سيل، طغيان آب، انواع طوفان، زلزله، نشست، لغزش و رانش زمين، دزدي، طراحي غلط، اجرا با كيفيت نازل، فقدان مهارت، غفلت، اعمال ناشي از سوء نيت يا خطاي اشخاص باعث بروز خسارات در انواع سازه ها مي شوند كه در ضمن به هدر رفتن سرمايه، سلامت جامعه را نيز به مخاطره خواهد انداخت. در بيمه ياد شده علاوه بر پوششهاي فوق خسارتهاي جاني و مالي در برابر اشخاص ثالث و برداشت ضايعات نيز قابل بيمه شدن است و پس از تحويل موقت دوره نگهداري (دوره تضمين) نيز به منظور ايفاي تعهدات قراردادي تحت پوشش قرار مي گيرد.
• بيمه تمام خطر نصب
  اين بيمه نامه خسارتهاي فيزيكي غير قابل پيش بيني ناشي از حادثه كه در حين اجراي عمليات نصب و يا مونتاژ انواع ماشن آلات و تجهيزات و نيز نصب هرگونه سازه با اسكلت فلزي در كارگاههاي كوچك و بزرگ صنعتي، صنايع خودروسازي، شميايي، فولاد، غذايي، چوب و كاغذ، چرم و كاشي سازي، صنايع وابسته به كشاورزي، پروژه هاي انتقال آب، گاز، خطوط انتقال نيرو را تحت پوشش قرار مي دهد.
  بيمه نامه تمام خطر نصب خسارتهاي ناشي از آتش سوزي، صاعقه و انفجار، زلزله، سيل، طوفان، طغيان آب، لغزش و رانش زمين، دزدي با شكست مرز تحت پوشش مي باشد. مواردي نظير طراحي غلط مصالح معيوب، اجراي غلط و خطرات به وجود آمده در كارخانه سازنده ماشين آلات و تجهيزات به كار گرفته شده براي نصب نيز قابل بيمه شدن مي باشد.
  پوشش بيمه تمام خطر از زمان شروع عمليات نصب و ساختماني آغاز و شامل دوره آزمايش و نگهداري نيز خواهد شد و نيز مسئوليت در برابر اشخاص ثالث در بخش بيمه در تمام خطر تحت پوشش قرار مي گيرد.
• بيمه سازه هاي تكميل شده
  اين بيمه نامه خسارتهاي وارد به انواع سازه هاي احداث شده را در زمان بهره برداري از قبيل ساختمانها، برجها، جاده ها، راه آهن، فرودگاه، كانالهاي آبياري، پلها، تونلها، سدها، موج شكن و اسكله، خطوط لوله آب، نفت، گاز، فاضلاب و نيز انبارها و معادن را تحت پوشش قرار مي دهد. بيمه سازه تكميل شده از نوع خطرات معين بوده و خسارتهاي ناشي از سيل، طغبان آب، طوفان، زلزله، آتش سوزي و انفجار، خرابكاري، برخورد وسائط نقليه زميني، دريايي و هوايي، نشست، حركت زمين و صاعقه را تحت پوشش قرار مي دهد.
• بيمه ماشين آلات و تجهيزات پيمانكاري
  اين بيمه نامه تمامي خسارتهاي وارد به ماشين آلات و تجهيزات پيمانكاري مانند لودر، بولدوزر، سايدبوم، جرثقيل و … را به عنوان ابزار كار پيمانكاران مي باشد جبران مي نمايد.

مدارك لازم بزاي صدور بيمه نامه در بيمه هاي مهندسي تمام خطر نصب پيمانكاران شامل موارد زير است:

1. فتوكپي پيمان
2. ريز اقلام مورد بيمه يا فهرست بها
3. نقشه كشي كار يا سايت پلان
4. برنامه زمانبندي اجراي كار
5. تكميل پرسشنامه مربوطه
6. درخواست كتبي بيمه گذار

مدارك لازم براي صدور بيمه نامه دوره بهره برداري:

1. تكميل پرسشنامه مربوطه
2. ارائه ريز اقلام مورد بيمهs

براي دريافت خسارت بيمه گذار بايد مدارك زير را ارائه نمايد:

1. اعلام خسارت ظرف مدت مقرر در بيمه نامه
2. هماهنگي لازم جهت بازديد كارشناس
3. تنظيم صورتحساب در محل و تعيين ميزان خسارت
4. ارائه مدارك درخواست شده در صورتجلسه تنظيمي.

منبع : بیمه ایران