فروریختن ساختمان 55 ساله پلاسکو در قلب تجاری تهران به عنوان دومین برج بلند مرتبه پایتخت، اگر چه طی 24 ساعت گذشته موجی از انتقاد و افسوس و دلهره های رسانه ای توام با جدل های سیاسی را در پی داشته، اما هشداری است برای سایر برج های بلندی که پیش از انقلاب اسلامی به عنوان نماد اقتصاد آزاد و ورود به دنیای صنعتی ساخته شده اند.

بر اساس این گزارش ، پس از ساختمان 20 متری شمس‌العماره در دوران قاجاریه ، اولین ساختمان 4 طبقه که در تهران برپا شد، متعلق به مظفر فیروز نوه فرمانفرما بود که در شمال خیابان لاله‌زار نو به شکل پاساژ تجاری ساخته شد.

اما بلندترین ساختمان تهران با 14 طبقه و در حدود 40 متر ارتفاع در پایان دهه 20 شمسی و بعد از جنگ جهانی دوم، توسط علی‌اکبر علمی ناشر در خیابان شاه‌آباد (جمهوری اسلامی کنونی) آغاز و بعد از 28 مرداد افتتاح شد.

سپس در سال 1341، حبیب القانیان سرمایه‌دار معروف ساختمان آلومینیوم در خیابان جمهوری را با 14 طبقه و نزدیک به 30 هزار زیر بنا در زمینی به وسعت 4300 متر مربع ساخت. هژبر یزدانی در سال 1352 این ساختمان را به قیمت 38 میلیون تومان خرید و در سال 1358 بنیاد مستضعفان با رای مصادره دادگاه مالک آن شد.

 در سال 1342 با پایان کار ساختمان پلاسکو، دومین ساختمان بلند تجاری به سبک ساختمان‌های آمریکایی در تهران ساخته شد. این ساختمان که از سه جهت به سفارت خانه های ترکیه،انگلیس و آلمان مشرف بود، دارای 16 طبقه و دو طبقه زیر زمین و 4 آسانسور بود که در ابتدای دهه 40 شمسی، واحدهای تجاری این ساختمان به صورت قسطی به مبلغ 45 هزار تومان واگذار می‌شد.

هژبر یزدانی این ساختمان را نیز در سال 1354 از حبیب القانیان به مبلغ 20 میلیون تومان خریداری کرد. اما در سال 1358 آن نیز با حکم دادگاه مصادره و به تملک بنیاد مستضعفان درآمد.

شاید کمتر کسی می داند که سومین ساختمان بلند تهران از دهه 1340 تا کنون برج کنونی بورس اوراق بهادار تهران است. این برج اداری که در سال 1342 توسط  « بانک کار» اسبق در خیابان حافظ ساخته شد با ارتفاع 68 متری دارای 19 طبقه بود که پس از انقلاب اسلامی در سال 1358 به بانک تجارت تعلق گرفت، اما بانک مرکزی سه سال بعد برخی از طبقات پایینی آن را برای از سر گیری فعالیت بورس تهران تخصیص داد.

قدمت این سازه اسکلتی  هم اکنون در حالی به 53 سال رسیده که در تالار معاملات سهام این شرکت واقع در طبقات همکف و اول، روزانه بیش از صدها نفر انسان تردد می کنند. ساختمانی که 278 نفر پرسنل اداری تمام وقت را در خود جای داده و این در حالی است که با توجه به استقرار بورس انرژی در طبقه آخر آن بدیهی است که این تعداد از سیصد نفر نیز تجاوز خواهد کرد.

پس از تصویب قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر 1384 ساختمان مرکزی بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یک شرکت سهامی عام و یکی از ارکان تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در حالی برج آبی رنگ مستقر در جنب پل حافظ تعیین می شود که به دلیل مالکیت شش دانگ آن از سوی سازمان بورس ، در ازای پرداخت مبلغی میلیونی در هر ماه به شرکت بورس و البته بورس انرژی اجاره داده شده است.

حالا با گذشت بیش از نیم قرن از عمر این ساختمان فرسوده و مستهلک ، نماد اقتصاد آزاد کشور با شیشه هایی غبار گرفته و شکسته عنوان ویترین اقتصادی مملکت را یدک می کشد در حالیکه هر لحظه بیم  وقوع بحران و حادثه در آن می رود. ساختمانی که معلوم نیست چه زمانی گوشه ای از آن بر سر رهگذران خواهد ریخت و یا از تالار شیشه ای باید نظاره گر مصدومان بود.

سازمان بورس به عنوان مالک اصلی این ساختمان در حالی بازسازی و مرمت آنرا به شرکت بورس واگذار کرده که این شرکت از شش سال پیش تا به امروز به دنبال احداث ساختمانی مدرن در سعادت آباد تهران به عنوان ساختمان مرکزی بورس اوراق بهادار تهران است.

این پروژه به وسعتی بالغ بر 2 هزار و 621 متر مربع  و در 17.5  طبقه اداری و تجاری با بیش از 33 هزار متر زیر بنا قرار است در بلوار شهرداری سعادت آباد نبش خیابان سیزدهم احداث و به بهره برداری برسد . منطقه ای که به دلیل حضور دادسرا در همان حوالی همواره با ترافیک های سنگین و خسته کننده مواجه است.

برآورد هزینه بهره برداری از این پروژه با احتساب تجهیزات دیتا سنتر در مجموع مبلغ 182 میلیارد و 900 میلیون تومان تعیین شده تا کنون 67 درصد از این رقم را در ازای پیشرفت 80 درصدی خود بلعیده اما هنوز معلوم نیست بطور دقیق چه زمانی از آن بهره برداری خواهد شد.

شرکت بورس در شهر زنجان نیز در زمینی به مساحت یک هزار متر مربع به دنبال راه‌اندازی مرکز مالی است که قرار است ظرف 24 ماه با هزینه ای 10 میلیارد و 650 میلیون تومانی از محل افزایش سرمایه سهامداران در 8 طبقه احداث شود.

 به نظر می‌رسد با توجه به ضعف مدیریت بحران در سیستم‌های توسعه شهری و همچنین نبود شرایط ایمنی استاندارد برای پیشگیری از وقوع بحران، متولیان بازار سرمایه کشور با نگاهی موشکافانه و ضربتی ضمن افزایش ضریب ایمنی و زیر ساخت های مجهز در ساختمان کنونی بروس اوراق بهادار تهران از امکان وقوع فاجعه انسانی در این ساختمان فرسوده و خطرناک پیشگیری کنند. انتظاری که 9 میلیون سرمایه گذار و 400 شرکت درج شده در این شرکت به لحاظ کارمزد پرداختی و سایر هزینه هایی که بر دوش می کشند به عنوان حق مسلم خود می دانند.